Paelepelbos

Paelepelbos, de thuishaven van Titus, de waterdraak (alias Kamsalamander)

Vuur uitdragen

“Onze” waterdraak is weliswaar beroofd van zijn vuurspuwende capaciteiten maar elke lente opnieuw poetst hij zijn kammen op zijn rug blinkend op en voelt hij hoe hij het vuur in zijn lijfje moet uitdragen.

Vuur uitdragen is ook wat wij willen doen met dit project.

Warmte voor de natuur verspreiden onder onze mensen, een warm gevoel creëren voor natuur die, dankzij de kamsalamander, een frisse Europese teint krijgt in Wetteren en de ruime omgeving.

Gelukkig heeft hij bij ons in Wetteren nog steeds een vaste stek. 

Historiek

De gemeente kocht begin 2009 in de Vallei van de Serskampse beek een voormalig historisch waardevol bos van 4 ha 14 are, waarop 3 dichtgeslibde poelen lagen. In mei 2009 werd dan nog eens een aanpalende maisakker van 87 are waarop zich eveneens een vegetatierijke veedrinkpoel bevond, aangekocht.

Habitatrichtlijngebied

De aangekochte percelen liggen in een Europese speciale beschermingszone, nl. in habitatrichtlijngebied. Dit betekent dat er maatregelen moeten genomen worden om op zijn minst een status quo van de bestaande planten- en dierensoorten te waarborgen. Hier gaat het om de zeldzame kamsalamander en zijn leefomgeving.

Daarom geniet hij sinds 1992 Europese bescherming.

De kamsalamander is een grote salamander die een lengte kan bereiken van wel 20 cm. Tijdens het voortplantingsseizoen, als de dieren in het water leven, bezitten de mannetjes een hoge, diep getande rugkam die vaak midden op de kop begint. Boven de staartwortel is de rugkam door een inkeping volledig van de staartzoom gescheiden. De vrouwtjes hebben slechts een lage staartzoom. Op de donkerbruine rugzijde zijn grote, ronde zwarte vlekken zichtbaar maar vaak zijn de dieren nagenoeg geheel zwart waardoor de vlekken nauwelijks te zien zijn. Langs de flanken en dan vooral bij de mannetjes, valt een lengteband van witte puntjes op. Over beide zijden van de staart loopt bij de mannetjes een parelmoerkleurige lengteband die een contrast vormt met de donkere grondkleur. De buik is geel tot oranjerood gekleurd met zwarte vlekken. Vrouwtjes kamsalamander zijn meestal groter en compacter gebouwd dan mannetjes.

De kamsalamander is een zogenaamde ‘paraplusoort’. Tal van andere dieren en planten profiteren mee van speciale beschermacties zoals bv het behoud van het kleinschalige, soortenrijke landschap voor de kamsalamander. Onder zijn paraplu schuilen de waterjuffers, de geelgerande watertor, eenden en de groene kikker.

Het kerngebied van de populatie in de vallei van de Serskampse beek is het natuurreservaat d’Heide dat eigendom is van Natuurpunt. Dit gebied is amper iets meer dan 2 ha groot en is een zogenaamde ‘hot spot’ wat amfibieën betreft. Niet minder dan acht soorten leven er met uiteraard de kamsalamander als summum.

De populatie kamsalamanders is er al van oudsher aanwezig.

De weilanden en hakhoutbosjes aan de overkant van de Serskampse beek vormen bovendien een andere link met de ecologische waardevolle bossen en wastines op het grondgebied van de gemeente Serskamp. Zo kan er zich over een groot deel van de Boskant een zogenaamde metapopulatie ontwikkelen en ontstaat er een goede genetische variatie.

Op zoek naar een naam voor het bos

Op het moment van de aankoop had het bos nog geen naam. Op oude kaarten wordt het gebied Paelepel, Paalepel of Boven de Paelepelstraat genoemd. Pa(e)lepel is het Wetterse woord voor pollepel. Het gaat hier echter niet over de overbekende pollepel waarmee je je soep inschenkt.

Er zijn meerdere verklaringen mogelijk. Zeer waarschijnlijk is de vorm van het landschap bepalend geweest voor de naamgeving. Pollepel verwijst dan naar “en inzinking in het terrein”. Mogelijk schuilt in pollepel ook de naam van een plant. Men kende vroeger het pollepelkruid wat waterweegbree (een waterplant) en ook aronskelk betekent. Of moeten we in pollepel een soort waterreservoir zien, in Brussel sprak men van pollepel voor “un reservoir d’eau de source”.Buurtbewoners uit de omgeving noemen het daar dan weer gewoon “de winterzak”.

De naam Paelepel ligt geboren en getogen Wetteraars iets vlotter in de mond. De [oa] bekt de echte Wetteraar van nature immers beter.

Beheer

Het beheer van alle aangekochte percelen werd overgedragen aan het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Er is intussen al heel wal werk verricht: de dichtgegroeide poelen werden geruimd, 2 nieuwe poelen werden aangelegd. De restanten van exotische boomsoorten werden gerooid. Op 24 maart 2010 plantten de leerlingen van de basisschool Sint-Gertrudis een 100-tal inheemse bomen en struiken op de voormalige maisakker. Op paasmaandag 5 april 2010 werd Titus, de kamsalamander, plechtig geadopteerd door de kinderen van de Sint-Gertrudisbasisschool.

Flora en fauna

Talrijke broedvogels en kleine zangertjes bevolken intussen het Paelepelbos. Vogelliefhebbers genieten er zeker van de zomertortel, dodaars, bosuil, buizerd, torenvalk, tuinfluiter, zwartkopgrasmus, grasmus, tjiftjaf en winterkoning.

De planteninventarisatie in 2011 leverde enkele verrassende soorten op, in totaal werden 198 soorten geteld.

Openstelling van het gebied

De gemeente kiest er uitdrukkelijk voor om dit prille bos open te stellen voor het publiek. Zo kun je jaar na jaar, meemaken hoe de natuur zichzelf bereddert. Je zal versteld staan hoe snel het bos zich herstelt, de poelen bevolkt worden met kwakende kikkers en vissende reigers de beek bewaken. Titus, het waterdraakje (alias kamsalamander), dook alvast snel op in de nieuwe poelen.

Locatie

Het Paelepelbos is aangeduid en bereikbaar vanaf de Smetledesteenweg, in de buurt van huisnummer 222.