De Sint-Gertrudiskerk en het Stadhuis

De eclectische hoofdkerk van Wetteren, in rode baksteen met witte omlijsting, werd gebouwd in 1866. Naast de vele kunstschatten uit de oude kerk, bevinden zich in de Sint-Gertrudiskerk verschillende merkwaardige schilderijen, glasramen en een gepolychromeerd hoogaltaar.

Oude kerk

In een akte van 1098 schonk Manasses, bisschop van Kamerijk, de altaarrechten van de kerk van Wetteren aan het kapittel van Onze-Lieve-Vrouw te Kamerijk. In de 11de eeuw had Wetteren dus al een kerk. In de 12de eeuw werd deze kerk vervangen door een romaanse kerk, die in het midden van de huidige Markt stond. De kerk werd verschillende keren door zware branden geteisterd. Een eerste keer in 1579, toen ze door de Gentse geuzen werd geplunderd. Een tweede keer in 1604 en nog eens in 1679, toen spelende kinderen brand stichtten in de Hoogstraat. Zowat het hele dorp brandde toen af.

Huidige kerk

Tegen het midden van de 19de eeuw was de bevolking van Wetteren aangegroeid tot ongeveer 9300 inwoners. De oude parochiekerk werd te klein. In 1861 werd begonnen met de bouw van een nieuwe kerk, naar plannen van architect Louis Minard uit Gent. In 1866 werd de nieuwe kerk ingewijd, nog zonder toren. Die raakte pas af in 1868.

De Sint-Gertrudiskerk is van ver buiten Wetteren zichtbaar. Bij de wel heel bijzondere constructie vallen het hoge middenschip en de uitzonderlijke westertoren op.

De nieuwe kerk kwam er na heel wat heen en weer gepraat tussen de kerkelijke overheden en de wereldlijke instanties. De pastoor zag liever de oude kerk vergroot. Burgemeester Charles Hippolyte Vilain XIIII wilde een ruime marktplaats tot stand brengen met aan de ene zijde een grote kerk en daar tegenover een groot gemeentehuis, dat Wetteren tot eer moest strekken.

Kunstschatten

• •het hoofdaltaar van de Bruggeling F. Dumon (1877).

• •de witstenen communiebank (19de eeuw), met afbeeldingen en symbolen uit de bijbel

• •de witmarmeren doopvont (1700), overgebracht uit de oude kerk.

• •de 18de eeuwse preekstoel met de bustes van de vier westerse kerkvaders en beelden van Sint-Gertrudis, haar zuster de heilige Begga en een engel.

• •het Christusbeeld uit de 17de eeuw.

• •het schilderij 'De Mystieke Mis van de Heilige Gregorius' (1480), toegeschreven aan het atelier van Hugo Van der Goes, geschonken door burggraaf Hippolyte Vilain XIIII, bij zijn huwelijk in 1841.

Rechtvaardige Rechters

Tijdens de zoektocht naar 'De Rechtvaardige Rechters' werd de Sint-Gertrudiskerk meermaals grondig uitgekamd. De verdachte van de diefstal, Arsène Goedertier, is immers jarenlang koster-organist van de Sint-Gertrudiskerk geweest.

Openingsuren

De kerk is elke dag te bezichtigen in de voormiddag. Voor een bezoek op andere tijdstippen neemt je contact op met de dienst Toerisme Wetteren, ook begeleide groepsbezoeken zijn mogelijk.

Het stadhuis

Burgemeester Vilain XIIII wou een prestigieus Marktplein creëren met aan de ene kant een grote kerk en ertegenover een majestueus 'stadhuis', zoals de Wetteraars hun gemeentehuis gemeenzaam noemen. De burgemeester en de ontwerper, Ferdinand De Noyette uit Gentbrugge, en na zijn dood zijn broer Modeste, lieten zich inspireren door de Franse klassieke architectuurtraditie.

De bouw werd in 1873 voltooid. In 1952 werd het stadhuis uitgebreid met een langwerpige nieuwbouw in de Kerkstraat. Dit deel is niet erkend als monument.

Het stadhuis is een mooi voorbeeld van klassiek gericht eclecticisme. Dit is het vermengen van verschillende stijlen en technieken. De buitengevel van het stadhuis bevat vooral barokelementen, het interieur is neoklassiek.

Voor de barokke buitengevels is onderaan hardsteen gebruikt en erboven baksteen afgewisseld met sierelementen in zandsteen. Over bijna de volledige breedte van de voorgevel staat een hardstenen bordestrap met een balusterborstwering.

Het interieur heeft bijna geheel haar oorspronkelijke indeling bewaard. Wel is de trap gemoderniseerd en heeft de trapzaal op de tweede verdieping een vlakke overzoldering gekregen. De bovenste bouwlaag van de hal is daardoor aan het oog onttrokken. Boven de zoldering bevindt zich een open houten galerij die afgezet is door een lagere balusterwering en waarvan de steunpilaren uitgewerkt zijn als klassieke figuren, 4 bebaarde mannen en 8 jongelingen.

Een andere merkwaardige ruimte is de oorspronkelijke feestzaal vooraan op de eerste verdieping, later gebruikt als vredegerecht en als lokaal voor de technische dienst, nu gebruikt door de diensten Personeel en organisatie en GIS. De trouwzaal is door de Wetteraars wellicht het best gekend. Zij was oorspronkelijk vredegerecht en werd ook nog gebruikt als raadszaal.

Beschermd als monument bij Besluit van de Vlaamse gemeenschap van 27 augustus 1999.

Adres: Beide monumenten zijn te bezichtigen op de Markt te Wetteren.
Begeleide bezoeken kan je aanvragen bij Toerisme Wetteren.

Waarom heeft gemeente Wetteren een stadhuis?

Het verhaal van de Markt van Wetteren begint met één man: Charles Hippolyte Vilain XIIII.
Die Charles was geen gewone burgemeester. Hij was een burggraaf en hij was meer dan 50 jaar lang burgemeester van Wetteren (van 1822 tot 1873).
Vilain XIIII is de belangrijkste burgemeester die Wetteren ooit leidde.

“Vilain XIIII”: het lijkt verdacht veel op “Louis XIV”. Die naamsgelijkenis is toeval, maar toch hebben beide heren één identieke eigenschap: onbegrensde ambitie. Louis XIV, de ‘Zonnekoning’, wou Frankrijk internationale uitstraling geven. Hij wou pracht en praal brengen in zijn land. Vilain XIIII wou hetzelfde doen, maar dan op een iets kleinere schaal.

Vilain wou Wetteren de allure van een grote stad geven. Wetteren is geen stad, het is een gemeente. Maar Vilain XIIII liet dit niet aan zijn hart komen. Hij wou Wetteren groot maken.

Hij liet grote wegen aanleggen die Wetteren verbonden met de omliggende gemeenten. Het meest prestigieuze project wou hij realiseren op de Markt. Door de vroege industrialisatie, onder meer de oprichting van de buskruitfabriek in 1778 en de textielnijverheid, was de bevolking in Wetteren tussen 1750 en het 1830 meer dan verdubbeld. De oude, te klein geworden, Romaanse Sint-Gertrudiskerk in het midden van het plein werd gesloopt. Op de vrijgekomen plaats kwam er een markt. Tegelijkertijd gaf hij de opdracht voor een nieuwe, grotere kerk, een kathedraal van een kerk.

En zijn honger was nog niet gestild, want hij wou ook een Stadhuis. Wetteren is geen stad, maar toch wou hij een Stadhuis, een Hôtel de Ville. En Vilains wil was wet: hij kreeg zijn Stadhuis. De inhuldiging van het stadhuis heeft hij zelf niet meer kunnen meemaken, maar dankzij Vilain XIIII heeft Wetteren wel iets uniek. Wetteren heeft een stadhuis zonder stad te zijn.